dsc00143-a
HISTORIA BRZEŹNICY
CREATOR: gd-jpeg v1.0 (using IJG JPEG v62), quality = 90

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY PARAFII W BRZEŹNICY

Brzeźnica należy do najstarszych miejscowości w regionie bocheńskim. Miejscowa tradycja łączy z jej początkami postać św. Stanisława Biskupa i Męczennika przypisując mu poświęcenie pierwszego tutejszego kościoła. Najstarsza, zachowana wzmianka źródłowa, wymieniająca Brzeźnicę, pochodzi z 1242 roku, a więc kiedy pobliska Bochnia była jeszcze niewielką osadą warzelników soli, w której podejmowano desperackie, choć wciąż nieudane próby dotarcia do pokładów soli kamiennej. W tym właśnie czasie   książę Konrad mazowiecki poświadcza, że biskup płocki Andrzej za zgodą braci Janka kasztelana rudzkiego i Wierzbięty prepozyta staniąteckiego, nadał klasztorowi w Staniątkach Brzeźnicę na prawie niemieckim z kościołem św. Piotra, nadto z dziesięcinami doń należącymi, wolnym targiem, karczmami oraz z bobrami. W 1243 roku tenże Konrad zatwierdził klasztorowi staniąteckiemu posiadanie dóbr, między innymi Brzeźnicy, którym nadał immunitet ekonomiczny oraz sądowniczy, jak również nadał w Brzeźnicy wolny targ z karczmami. W 1253 roku papież Innocenty IV wziął w opiekę klasztor staniątecki i jego posiadłości, między innymi Brzeźnicę wraz z kościołem i przynależnościami. Dokument -księcia Bolesława Wstydliwego z 1254 roku, zatwierdzający wcześniejsze nadania monarsze   dla   klasztoru  w  Staniątkach   –   w   szczególności  przywileje   księcia  Konrada Mazowieckiego – uściślał wspomniane informacje wskazując, że wieś targowa Brzeźnica lokowana była na prawie średzkim. Łazy i Gorzków weszły w skład majątku benedyktynek staniateckich w końcu XIII lub na początku XIV wieku.

Dokument księcia Leszka Czarnego z 1285 roku, potwierdzający, że w 1282 r. klasztor staniątecki sprzedał Hartmundowi kapelanowi w Bochni sołectwo w mieście {in ciwtate) Brzeźnicy i we wsi Brzeźnicy Nowej (dziś Łazy) na prawie średzkim z wolnym targiem i karczmami oraz 1/2 młyna położonego w mieście Brzeźnicy i innymi urządzeniami prawa miejskiego, świadczy, że przejściowo Brzeźnica aspirowała do roli ośrodka miejskiego. Z rąk księcia Leszka Czarnego miasto Brzeźnica i Brzeźnica Nowa otrzymały immunitet sądowy. Podane w dokumencie dane topograficzne wskazują, że dotychczasowa targowa wieś Brzeźnica już w tym okresie osiągnęła status miasta, przy którym istniała wtedy nowa osada zwana Nową Brzeźnicą – od 1317 roku nazywana Łazami. Później jednak rolę głównego ośrodka miejskiego przejęła znakomicie rozwijająca się, w oparciu o górnictwo solne, Bochnia.

We wspomnianym dokumencie z 1282 roku występuje po raz pierwszy osada Gorzków.

Z lat 1470 – 1480 mamy wiadomość, że kościół parafialny w Brzeźnicy pw. św. Piotra był zbudowany z drewna, z prawem patronatu klasztoru staniąteckiego. Posiadłości benedyktynek w Brzeźnicy znajdują odbicie w wizytacjach biskupów krakowskich. W XV wieku prawo patronatu należało jeszcze do ksieni klasztoru staniąteckiego, lecz w 1534 roku za czasów plebana brzeźnickiego Kaspra Bogusza, zostało darowane przez ksienię Dorotę Szreniawską Piotrowi Kmicie – właścicielowi Wiśnicza, kasztelanowi krakowskiemu. Prawo prezentowania plebana brzeźnickiego właściciele Wiśnicza posiadali aż do 1760 , gdy zostało zwrócone benedyktynkom.

Od XVI wieku istniała w Brzeźnicy szkoła parafialna, W XIX w. Brzeźnica, jako część, obok Gorzkowa a także Łazów wchodziła w skład klucza dóbr benedyktynek staniąteckich pod nazwą dominium Łazy. W Łazach benedyktynki posiadały własność gruntową do 1950 roku.

Od 1539 do 1772 r. Brzeźnica była filią parafii w Starym Wiśniczu. To właśnie proboszcz z Wiśnicza, ks. Jan Suchodolski wprowadził w 1633 r. Bractwo Różańcowe. Na przestrzeni wieków parafia w Brzeźnicy należała do różnych dekanatów: w Niegowici (XIV w.), Szczyrzycu (XIV w.), Lipnicy Murowanej (XIV w. oraz od 1529 roku).